93/08/29
ادامه سؤال: حتی اگر بگوییم مقصود ارادت و دوست داشتن خداوند و
دوستدارانشان بوده، چرا این ارادت را درست بیان نکنیم که باعث
هزاران برداشت نادرست شود؟!
ابتدا توجه داشته باشیم، در بیان معارف اسلامی، اصلاً این که
یک خارجی، یک مسیحی، یک یهودی یا یک کافر چگونه نگاه می‌کند و
یا چه معنایی را برداشت می‌کند، ملاک نمی‌باشد.
این که القا می‌کنند، نگاه و نظر و فرهنگ آنان را در نظر
بگیرید، روشی در جنگ نرم برای تغییر فرهنگ و مواضع است؛ مثل
این که مشاور وزیر خارجه کشورمان (علی خرم)، در نزدیکی 13 آبان
گفته بود: «غرور ملی مردم آمریکا خدشه‌دار شده» و افزوده بود:
«من فکر می‌کنم مراسم 13 آبان با نگاهی به داخل برگزار می‌شود
اما به نظر من در برگزاری این مراسم باید نگاه به خارج را نیز
مدنظر قرار دهیم» (1)
پس، همیشه سؤال یا شبهه‌ی خود را مطرح کنیم و با جدیت پاسخ را
جویا گردیم، اما هیچ گاه دنبال آن نباشیم که یک مسیحی یا یهودی
چه می‌فهمد یا چگونه برداشت می‌کند؟ او نیز اگر مایل است، باید
ببیند این کلام، این واژه، این آیه، این حدیث و ...، در فرهنگ
اسلام چگونه معنا شده است.
معنای آل:
ما گاهی یک معنای مصطلح و رایجی از یک کلمه را می‌دانیم و گمان
می‌کنیم که تنها معنایش همین است، هر چند که ممکن است همان
معنای رایج، از یک معنای اصلی‌تری اخذ شده باشد. از این رو،
گمان می‌کنیم که "آل"، یعنی زن و فرزند و به ویژه نسل نَسَبی.
در حالی که اصلاً چنین انحصاری در معنای "آل" وجود ندارد.
آل در لغت: به معنی اهل است. در مفردات راغب
آمده است: آل مقلوب از "اهل" است و مصغّر آن نیز "اهیل" می‌باشد
و فقط در اَشراف و بزرگان به کار می رود، مثل آل اللَّه. و در
اشخاص ناشناس و زمان و مکان به کار نمی‌رود.
معنای اهل:
اهل نیز فقط به خاندان و خویشاوندان نسبی و سببی، مانند همسر و
فرزاندان و نسل گفته نمی‌شود، بلکه اصل معنای آن از "اهلیت"
داشتن گرفته شده است. مثل این که ما نیز در زبان فارسی می‌گوییم:
اهل تهران – اهل کار – اهل ساز و آواز – اهل فساد – اهل عبادت
و ... .
نمونه‌های قرآنی از این دو واژه:
آل – وقتی در قرآن کریم می‌فرماید "آل فرعون"
یا "آل لوط"، مقصود فرزندان وی نمی‌باشد، بلکه کسانی است که
تابع او بودند – چرا که معنای "آل" همان اهلیت و تابعیت است:
«وَإِذْ فَرَقْنَا بِكُمُ الْبَحْرَ فَأَنجَيْنَاكُمْ
وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَوْنَ وَأَنتُمْ تَنظُرُونَ» (البقره،
50)
ترجمه: و (به ياد آريد) هنگامى كه دريا را براى شما شكافتيم،
پس شما را نجات بخشيديم و فرعونيان (آل فرعون) را غرق كرديم در
حالى كه مىنگريستيد.
اهل – وقتی طوفان نوح واقع می‌شود و فرزند
حضرت نوح علیه‌السلام نیز غرق می‌شود، برای وی سؤال ایجاد
می‌گردد که خدایا! تو گفتنی که اهل تو را نجات می‌دهم و وعده‌ی
تو حق است، اما حالا این پسر که "اهل" من است غرق شد، حکمت
چیست؟ پاسخ می‌دهد: او از "اهل" تو نبود، چون عمل صالحی نداشت:
«قَالَ يَا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ
غَيْرُ صَالِحٍ فَلاَ تَسْأَلْنِ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ
إِنِّي أَعِظُكَ أَن تَكُونَ مِنَ الْجَاهِلِينَ» (هود، 46)
ترجمه: فرمود: «اى نوح، او در حقيقت از كسان (اهل) تو نيست، او
[داراى] كردارى ناشايسته است. پس چيزى را كه بدان علم ندارى
از من مخواه. من به تو اندرز مىدهم كه مبادا از نادانان
باشى.»
و هم چنین ده‌ها آیه‌ای که در خصوص "اهل کتاب" آمده است، نشان
می‌دهد که نه تنها معنایش الزاماً خانواده یا اولاد نمی‌باشد،
بلکه معنای خانواده نیز از همان "اهلیت" اخذ شده است.
نمونه‌های روایی از این دو واژه:
آل – قبل از اهل بیت علیهم‌السلام، عرب به
مؤمنین قوم قریش، "آل الله" می‌گفتند. یعنی اهل توحید. امام
صادق فرمودند: «إنّما سَمّوا آلُ الله، لِأنّهُم في بَيتِ الله
الحَرام» یعنی: «آن ها را آل الله گفتند، برای این که در
(جوار) بیت الله الحرام بودند» (صدوق، الأمالی، ص 286)
بدین معنا، امام حسین علیه‌السلام خود و خاندانشان را "آل الله"
خواندند و فرمودند: «نَحنُ آلُ الله وَ وَرَثَةِ رَسولُه – ما
آل الله و وارث رسول او هستیم / بحار الانوار، ج 44 ص 11»
اهل – وقتی پیامبر اکرم صلوات الله علیه و
آله می‌فرماید: "السّلمان مِنّا أهلُ البَیت"؛ معنایش این نیست
که سلمان از خانواده یا نسل ایشان می‌باشد، بلکه همان معنای
اهلیت را دارد. یا وقتی در نزول آیه تطهیر که در آن به «اهل
بیت» تصریح شده، خطاب به یکی از همسران می‌گوید: منظور و مقصود
این آیه، شما نیستید، بلکه اینانند؛ این نیست که وی همسر ایشان
نمی‌باشد.
منکرین و منافقان مشرک شدند:
از همان صدر اسلام، آنان که از سویی مجبور بودند به رنگ اسلام
درآیند (منافق) و از سویی دیگر نمی‌خواستند زیر بار ولایت اهل
بیت علیهم‌السلام بروند، هر گاه با چنین واژگانی در کلام
نورانی پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله و سپس امامان علیهم‌السلام
مواجه می‌شدند، می‌گفتند: "این شرک است"!
بعد از آنها سؤال شد که پس وقتی خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:
« إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ» - یا می‌فرماید: «هُوَ
السَّمِيعُ البَصِيرُ» - یا می‌فرماید: «يَدُ اللَّهِ فَوْقَ
أَيْدِيهِمْ» - یا حتی فرمود: «صِبْغَةَ اللّهِ = رنگ خدا» و
...، یعنی چه؟ گفتند: خدا شکل انسان است، منتهی خیلی بزرگ است
و او مانند انسان چشم، گوش، دست، پا و رنگ دارد! (ابن تیمیه و
وهابیت نیز بر همین اعتقادند).
اینانند که از کفر، عناد و لجاج با اهل بیت علیهم‌السلام، دچار
شرک علنی و آشکار شدند.
نتیجه:
*- پس «آل الله» و «اهل الله» و حتی «عیال الله»، در آیات قرآن
کریم و یا در احادیث و روایات متعبر نیز آمده است و منظور
فرزندان، خانواده و عیال به معنای همسر نمی‌باشد.
*- نه تنها هیچ ضرورتی ندارد، بلکه اصلاً صحیح نیست که ما
معارف و فرهنگ خود را تغییر دهیم و با حذف و اضافه، چیزی
بگوییم که مسیحیان، یهودیان و غیر مسلمانان فهم کنند یا خوش‌شان
بیاید و یا دست کم اعتراض نکنند؛ بلکه همان گونه که ما از آنها
سؤال می‌کنیم منظورتان از «پدر، پسر و روح القدس» چیست؟ یا از
«وَقَالَتِ الْيَهُودُ وَالنَّصَارَى نَحْنُ أَبْنَاء اللّهِ -
ما فرزندا خداییم» چیست؟ ... و توضیح می‌دهند، آنها نیز باید
سؤال کنند که "آل الله"، "اهل الله" یا "عین الله" یا "یدالله"
در زبان و فرهنگ شما و ادبیات قرآنی یعنی چه؟ تا ما توضیح دهیم
که چقدر فرق است بین معانی «آل – اهل – عیال»، با «ابن و ابنا
و اب»، حتی در فرهنگ و ادبیات خودتان.
x-shobhe.com
